ไม้พุทธประวัติ....ฝ้าย

ฝ้าย Gossypium barbadense Linn.

ชื่อพื้นเมือง ชื่อบาลี ชื่อวิทยาศาสตร์ ชื่อสามัญ ชื่อวงศ์ ถิ่นกำเนิด สภาพนิเวศน์ การขยายพันธุ์ ประโยชน์

ฝ้ายเทศ (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), ฝ้ายชัน (ลำปาง), ฝ้ายดอก (เชียงใหม่) กปฺปาสิ (กับ-ปา-สิ), กปฺปาส (กับ-ปา-สะ), กปฺปาสี (กับ-ปา-สี), กปฺปาโส(กับ-ปา-โส), พทรา(พะ-ทะ-รา) Gossypium barbadense Linn. Cotton, Sea Iceland Cotton Malvaceae พบในทวีปอเมริกาใต้ ขึ้นตามที่รกร้างทั่วๆ ไป เพาะเมล็ด เปลือกรากฝ้ายเป็นยาบีบมดลูก ปุยฝ้ายทำสำลีและอุปกรณ์ใช้ในทางการแพทย์ และใช้เตรียมเป็นยาแผนปัจจุบันหลายชนิด น้ำมันเมล็ดฝ้ายใช้เป็นน้ำมันหุงต้มแต่ต้องเอาสารบางชนิดออกก่อน

ฝ้าย ตามพุทธประวัติกล่าวว่า เมื่อพระพุทธเจ้า ได้ทรงส่งสาวก ซึ่งสำเร็จเป็นพระอรหันต์ชุดแรกจำนวน 60 องค์ ไปโปรดเวไนยสัตว์แล้ว พระพุทธองค์ได้เสด็จอุรุเวลาประเทศ ครั้นถึงไร่ฝ้ายจึงหยุดยังรุกขมูล (โคนต้นไม้) ฝ้ายต้นหนึ่ง
ปัจจุบัน ฝ้ายที่ใช้เก็บสมอฝ้ายในทางการเกษตร นักวิชาการพยายามผสมพันธุ์ให้ลำต้นเตี้ยลงและมีผลดก เพื่อสะดวกในการเก็บสมอฝ้าย ในอดีตต้นฝ้ายน่าจะมีขนาดใหญ่มาก จึงสามารถเข้าไปอาศัยใต้ร่มเงาของต้นได้

ฝ้าย เป็นไม้สกุลเดียวกับฝ้ายตุ่น คือสกุล " Gossypium " และอยู่ในวงศ์ " Malvaceae "
ลักษณะ ฝ้ายเป็นไม้พุ่ม ลำต้น มีสีน้ำตาลแดงอาจเป็นเหลี่ยม ใบ เดี่ยว รูปไข่กว้าง ปลายใบแหลม ขอบใบหยัก 3-5 หยัก ฐานใบเป็นรูปหัวใจ ก้านใบค่อนข้างยาว ดอก เดี่ยว มีใบประดับ 5 กลีบติดกัน กลีบดอกสีเหลือง ผล กลมปลายยาวแหลม เมล็ด รูปไข่ มีขนสีขาวยาว 3.7-5 เซนติเมตร รอบๆ เมล็ด